Gevoelige en hooggevoelige kinderen – tips voor ouders

Gevoelig en hooggevoelig

Gevoelige en hooggevoelige kinderen. Je hebt ze in alle soorten en maten. Alle kinderen hebben gevoelens, maar sommige kinderen zijn zó gevoelig dat ze er last van hebben. Die kinderen noemen we nu even ‘hooggevoelig’, maar het is belangrijk om te weten dat dit geen ziekte of diagnose is. Hooggevoeligheid is gewoon een karaktereigenschap.

Prikkels

Hooggevoelige kinderen kunnen moeilijk omgaan met (heftige) emoties. Ze raken bijvoorbeeld overprikkeld (of juist onderprikkeld!), piekeren veel, hebben slaapproblemen, kunnen moeilijk ontspannen en reageren intens op kriebelkleding of harde geluiden. Het moeilijk om kunnen gaan met die heftige emoties en prikkels, kunnen zorgen voor driftbuien en verdriet. Omdat bijna iedere ouder bekend is met driftbuien, beschrijven we die tips in een andere blog >>Hoe ga ik om met de driftbuien van mijn kind?<<

Piekeren, een ‘vol hoofd’ en slaapproblemen

Gevoelige en hooggevoelige kinderen hebben vaak last van piekergedachten. Ze denken veel na over levensvragen, dingen die gebeuren in de wereld, zorgen van zichzelf, maar ook zorgen van anderen. Ze kunnen deze (negatieve) gedachten moeilijk op ‘stop’ zetten. Hierdoor kunnen ze erg verdrietig of boos worden, stress ervaren en moeilijk in slaap komen. Moeilijk in slaap komen, ’s nachts onrustig slapen of vaak wakker worden, hangen vaak samen met het vele piekeren. Met een ‘vol hoofd’ kun je immers moeilijk ontspannen.

Tips – piekeren, een vol hoofd en slaapproblemen

• • • Boekjes van ‘Slaapklets’: Een manier om het hoofdje van je (hooggevoelige) kindje wat te kunnen legen, is het bespreken van de dag. Probeer het zo gezellig en positief mogelijk te houden. Wanneer je nu de oorlog in Irak of orkaan Katrina gaat aankaarten, zal dit hoofdje alleen maar voller raken. Een manier om de dag af te sluiten voor het slapengaan, is het dagboek van Slaapklets. Je hebt boekjes voor kleuters en ook voor kinderen die al zelf kunnen lezen. Heb je deel 1 al uit? Dan is er ook nog een deel 2 en 3. Leuke boekjes met gezellige vragen en opdrachten voor het slapengaan.
      >> Bekijk hier Slaapklets deel 1 <<
      >> Bekijk hier Slaapklets deel 2 <<
      >> Bekijk hier Slaapklets deel 3 <<
      >> Bekijk hier Slaapklets voor kleuters deel 1 <<
      
    • Een weekplanner: Een weekplanner geeft een duidelijk overzicht van wat de week gaat brengen. Er zijn weekplanners met handige magneetjes zoals die van Gezinnig. Door een overzichtelijke weekplanner te gebruiken, biedt je kinderen al meer ruimte in hun koppie. Wanneer op de weekplanner duidelijk staat aangegeven wanneer ze bijvoorbeeld hun gymkleren en fruit moeten meenemen, is het al niet meer nodig om dit in hun hoofdje op te slaan. En zo biedt je weer wat ruimte.
      >> Bekijk hier de Weekplanner van Gezinnig <<
    • Houd de informatiestroom beperkt: ‘Over 10 dagen ben je jarig’. Tien dagen? Wat zijn tien dagen? Wat gaan we dan doen? Wie komen er dan? Welke taart eten we dan? Krijg ik cadeautjes? ‘Oja en over twee weken moet je naar de tandarts’. Tandarts? Onee! Wat gaat hij dan doen? Wat zijn twee weken trouwens? Voor ons zijn dat kleine mededelingen, maar sommige kinderen krijgen bij één simpele mededeling, spontaan tien vragen in dat hoofdje. Bam! Weer een vol hoofd, dankzij een verjaardag of dankzij een simpel tandartsbezoek. Bedenk vooraf of het noodzakelijk is om iets te delen/voor te bereiden. Sommige kinderen hebben dat inderdaad nodig, maar houdt het dan overzichtelijk door bijvoorbeeld een aftelkalender en houdt het kort.
    • Een verzwaringsdeken: Sommige kinderen hebben moeite om in slaap te komen of worden ’s nachts vaak wakker. Een verzwaringsdeken kan helpen ontspannen. Denk aan baby’s die lekker strak onder een lakentje worden gelegd of soms worden ingebakerd en op die manier rustig slapen. Verzwaarde dekens geven druk die helpen bij het ontspannen van het zenuwstelsel. Er zijn vele websites waar ze te koop worden aangeboden, met keuze uit verschillende gewichten, stoffen, kleuren en maten. Verzwaringsdekens zijn duur, maar je kunt ze vaak ook huren of je kunt een andere variant gebruiken (denk aan een wollen deken, die zijn ook zwaar en helpen soms al voldoende).
      
    • Een zorgenvriendje: Met een zorgenvriendje kun je al je zorgen delen. Lees hier meer over (het gebruik van) zorgenvriendjes en waar je deze kunt kopen.

Harde geluiden en kriebelkleding

Hooggevoelige kinderen zijn vaak extra gevoelig voor harde geluiden en kriebelkleding. Alle prikkels komen wat intenser binnen, dus bijvoorbeeld ook geluid, licht en bepaalde materialen. Haren kammen, au au au! Het zand op het strand, dat bij harde wind zo hard tegen je benen waait, au au au! Die irritante label in dat shirtje, om helemaal gek van te worden! Andere mensen zien het vaak als aanstellerij, maar wanneer je zó gevoelig bent voor al die prikkels, voelt dat gewoon echt heftiger aan.

Tips – harde geluiden en kriebelkleding 

• Acceptatie en bewust zijn: De allerbelangrijkste tip voor ouders is, ben je er van bewust dat hooggevoelige kinderen alle prikkels heftiger ervaren. Het is dus geen aanstellerij of overdrijven. Houd daar rekening mee. Zo jammer dat ze die mooie irritante kriebelbroek nooit aan wil. Jammer ja. Maar wij trekken zelf toch ook geen kleding aan die ontzettend kriebelt?
• Etiketjes verwijderen en zachte stoffen kopen: Irritante kriebel etiketten kun je eruit knippen en je kunt kleding van zachte stoffen kopen. Niet met grote platen erop genaaid, want die naden kriebelen dan weer aan de binnenkant.
• Oordopjes of een koptelefoon: Oordopjes dempen omgevingsgeluiden en houden dus prikkels tegen. Het gebruik van oordopjes kan helpen wanneer je in drukke ruimtes (binnen of buiten) bent. In de klas wordt regelmatig gebruik gemaakt van een koptelefoon om omgevingsgeluiden te dempen.

Overprikkeling en onderprikkeling

De meeste mensen denken dat hooggevoelige kinderen altijd snel overprikkeld zijn, maar sommige kinderen hebben juist weer last van ‘onderprikkeling’.

Tips – overprikkeling en onderprikkeling 

• Ga er niet altijd vanuit dat het kind ‘overprikkeld’ is: De belangrijkste (eerste) tip is om te kijken of het kind juist meer of minder prikkels nodig heeft. Sommige kinderen zijn snel overprikkeld, maar er zijn ook zeker kinderen die snel onderprikkeld zijn. Er zijn kinderen die namelijk ontzettend druk worden wanneer ze te weinig prikkels krijgen. Deze kinderen hebben het juist nodig om te rennen en te springen, zij willen actie en raken verveeld, moe of driftig vanwege het gebrek aan prikkels. Deze groep kinderen noem je hoogstimulatief, ze zijn gevoelig, laten emotioneel intens gedrag zien, maar ze zijn ook heel erg druk en beweeglijk. Dit in tegenstelling tot de groep hooggevoelige kinderen die zich sneller terugtrekken, wat stiller en geremd zijn.
  
• Friemelhulpmiddelen: Zowel overprikkelde kinderen en onderprikkelde kinderen kunnen baat hebben bij friemelhulpmiddelen. Wanneer een kind overprikkeld is, kan hij het friemelen gebruiken om zijn aandacht af te leiden van een storende prikkel of om spanning kwijt te raken. Zo kalmeert hij. Wanneer je onderprikkeld bent, geeft het friemelen extra prikkels aan je lichaam die activerend werken. Voorbeelden van friemelhulpmiddelen zijn bijvoorbeeld: touwtjes of veters, klittenband (de zachte kant kun je tegen bijvoorbeeld de onderkant van het tafelblad plakken, het kind kan daaraan voelen), elastiek, kneedgum, stressbal, paperclips of een Tangle.
  

Ontspannen

Niet alleen voor het slapengaan, maar ook overdag heb je rustmomenten nodig, ontspanning. Veel gevoelige en hooggevoelige kinderen vinden het moeilijk om te kunnen ontspannen. Er zijn verschillende ontspanningsoefeningen die je kunt doen.

Tips – ontspanningsoefeningen 

• Kaarsje blazen: Niet kaartje blazen maar kaarsje blazen. Pak een kaarsje en zet deze ongeveer 40 centimeter voor je neer. Adem langzaam en diep in door je neus en adem daarna heel langzaam uit door je mond, zónder het kaarsje uit te blazen. Wanneer je het goed doet, zie je het vlammetje bewegen. Wanneer je te hard uitademt, blaas je het vlammetje uit. Probeer het daarna nog eens.
• Kinderyoga: Sommige kinderen vinden dit erg ontspannend. Je kunt je natuurlijk aanmelden voor kinderyoga, maar jullie kunnen ook thuis aan de slag. Zoek op internet wat houdingen op of een filmpje, maak het donker en rustig in de woonkamer, schoenen uit en aan de slag.
• Meditatie: Dit werkt ook goed voor het slapengaan. Wanneer kinderen in bed liggen kun je ze een meditatie-verhaal voorlezen. Het kind ligt op de rug, handen op de buik zodat de ademhaling rustig wordt, ogen dicht en papa of mama kan daarna op een rustige manier een meditatie verhaal voorlezen. Deze zijn te vinden op internet, maar er zijn ook app’s die verhaaltjes voorlezen. ‘Ga lekker liggen en sluit je ogen. Voel je rug op de grond en voel je billen en benen op de grond. Laat je voeten een beetje naar buiten vallen. Leg je armen rustig op je buik en luister goed. Je bent in het bos. De zon schijnt en je voelt de warmte op je huid..’
• Mindfulness voor kinderen: Net zoals dat er yoga voor kinderen bestaat, worden er ook mindfulness lessen voor kinderen gegeven. In een groepje samen met andere kinderen oefenen ze onder andere om te kunnen ontspannen. Ook goed voor de aandacht en concentratie. Dit kun je natuurlijk ook thuis doen. Er zijn boekjes vol met leuke yoga oefeningen, meditaties, massages en spelletjes.
  
  >> Bekijk hier het boek Relaxklets van Gezinnig << 
• Mandala’s tekenen: Het inkleuren van een mandala kan zeker ontspannend werken. Ga er als ouder gezellig bij zitten en probeer het ook. Sommige kinderen vinden het namelijk moeilijk om zelf te ontspannen. Door er naast te gaan zitten en ook aan de slag te gaan, hebben ze een partner. En één op één contact met papa en mama is natuurlijk ontzettend fijn.

Ik ben benieuwd of jullie dingen hebben uitgeprobeerd. Laten jullie in een reactie hieronder even weten hoe het is gegaan? Aanvullingen zijn natuurlijk ook van harte welkom!

—

Een gedichtje over een gevoelig meisje >> Ik ben gewoon gevoelig – een gedichtje <<

—

Blijf op de hoogte door ons te volgen op Instagram of Facebook