Dyslexie, disleksiej, dislek-watte?

Muschien lees ik het vout of schreif ik ut faut, maar ik den niet bom

Dyslexie; ernstige problemen met het kunnen lezen van woorden en/of schrijven van woorden.

In de acht jaar dat ik werk als orthopedagoog heb ik al veel kinderen en jongeren met ‘vermoedens van dyslexie’ voorbij zien komen tijdens onderzoeken. Tientallen hebben van mij vervolgens een diagnose dyslexie gekregen. ‘Gekregen’.. ja, ik had ze liever wat anders gegeven.

Het is natuurlijk niet zo dat iedereen die lezen niet als hobby heeft, niet zo snel leest of de spellingregels niet kan onthouden, dyslexie heeft. Het is niet zo dat je een ‘dyslexieverklaring’ koopt, bestelt of even op kan halen, er gaat een heel traject aan vooraf.

Dyslexieonderzoek en dyslexieverklaring

360 minuten zitten ze bij mij tijdens zo’n onderzoek. Natuurlijk wel verdeeld over twee dagen, maar toch.. Het is niet zo dat ze ‘even’ langs komen en we ze na vijf minuten met een dyslexieverklaring naar huis sturen. Sommige kinderen krijgen inderdaad de diagnose dyslexie en anderen niet. De meeste kinderen starten na zo’n onderzoek met wekelijkse dyslexiebegeleiding of dyslexiebehandeling.. net hoe je het noemen wilt. ‘Behandeling’ vind ik zelf een beetje raar klinken.. het is immers niet zo dat je het even behandelt en het net zoals een verkoudheid een week later verdwenen is. Dyslexie heb je voor de rest van je leven.

Wanneer kom je in aanmerking voor een dyslexie onderzoek?

Maar laten we nog even een stapje terug gaan. Kun je zomaar iedereen aanmelden voor een dyslexie onderzoek? Nee. Daar gaat dan weer een traject van intensieve begeleiding aan vooraf. Is deze begeleiding voldoende en laat je een ontwikkeling zien? Fijn! Maar stel.. dat je dus een half jaar van die intensieve begeleiding hebt gehad en de E-tjes blijven binnenstromen op je rapport, dan kun je dus in aanmerking komen voor zo’n onderzoek. En stél dat je vervolgens tijdens zo’n onderzoek voldoet aan de criteria voor dyslexie.. dan heb je dus een stempel ‘dyslexie’.

Waar loop je op school nog meer tegen aan met dyslexie?

En het is niet niks, die ‘stempel’. Of die stempel nu wel of niet nodig is.. of het de laatste tijd toeneemt ja of nee.. is een hele andere discussie en daar gaan we het vandaag niet over hebben. Vandaag gaan we het hebben over wat het met je doet. Sommige kinderen zag ik anderhalf jaar tijdens de dyslexiebegeleiding, maar sommige zag ik wekelijks vier jaar lang.. Ik heb ze zo vaak gezegd dat het niet erg is om dyslexie te hebben, dat ze slim zijn en dat ze ‘alleen maar’ wat meer moeite hebben met lezen en spelling. That’s all. En terwijl ik dat zeg, weet ik dondersgoed dat ze mijn woorden echt niet meteen aannemen en dat ze waarschijnlijk tegen veel dingen aan blijven lopen. Ze komen er wel, maar ze moeten er echt wel wat harder voor werken dan een ander.

Talig onderwijs

Ten eerste omdat bijna alles ‘taal’ is.. het hele onderwijs is zo talig als iets. Heb je een taalprobleem zoals dyslexie, nou dan ben je mooi de sjaak. Op school ben je zo wat de hele dag aan het lezen en schrijven. Je ogen en schrijfhand maken overuren. Niet alleen bij vakken zoals ‘taal’ en ‘spelling’, maar ook bij andere vakken moet je teksten lezen en antwoorden opschrijven. En al die toetsen die je moet maken? Al die vragen moet je correct lezen en het liefste ook nog onthouden. Maar wanneer je dan leest dat ‘de SOEP gromt en bijt’ in plaats van dat ‘de POES gromt en bijt’, vraag je je toch wel af wat voor soep er in hemelsnaam geserveerd wordt.

Rekenen

Ten tweede omdat dyslexie vaak óók voor problemen zorgt bij rekenen; het lezen van de verhaaltjessommen en het automatiseren (instampen) van de tafelsommen. Want tja, dyslexie is een automatiseringsprobleem dus ‘automatiseren’ in het algemeen verloopt niet vlotjes. Niet alleen bij het ‘instampen’ van de spellingregels, maar bijvoorbeeld ook bij het leren van de tafelsommen en wat denk je van topografie? Er is geen logische verklaring te geven voor het feit dan Leeuwarden de hoofdstuk is van Friesland en deze stad in het noorden ligt en Maastricht daarentegen bijna België aantikt. Dat is gewoon ‘instampen’. Ja.. ‘gewoon’ zou je denken, maar nee zo werkt dat dus niet.
Dan kun je nog zo slim zijn, zo’n uitstekend logisch denkvermogen hebben of een perfect ruimtelijk inzicht.. die tafelsommen vliegen net zo snel weer uit je geheugen als dat een straaljager je passeert.

En in het dagelijks leven?

Al met al.. dyslexie is een ernstig lees- en spellingprobleem en het belemmert je in je schoolloopbaan. En niet alleen in je schoolloopbaan, maar ook in het dagelijks leZen.. of is het dagelijks leVen? Kijk daar heb je het al..

Ik bedoel.. als een recept schrijft dat je beter GEEN eieren kunt toevoegen en jij leest NEGEN en voegt vervolgens een hele doos eieren toe, dan smaakt je gerecht ook voor geen meter. Of als er op de uitnodiging van een kinderfeestje staat dat je ‘legerkleding’ moet meenemen, maar jij leest dat je ‘regenkleding’ moet meenemen.. dan sta je daar ook lekker bij in je regenpak tussen al die stoere soldaten. Dan val je ook een beetje ‘uit de brood’.. oh sorry, ik bedoel ‘uit de boot’.

Bekende mensen met dyslexie

Albert Einstein, hij viel niet alleen op vanwege zijn te gekke wilde haardos, maar ook vanwege zijn hoge intelligentie. Hij was zeer hoogbegaafd en een zeer bekende uitvinder. Vele weten niet dat hij ook dyslexie had.

Bill Gates, oprichter van Microsoft, ook hij heeft dyslexie. Nu is hij een heel succesvolle en rijke man, maar hij had het zelf heel moeilijk op school. Maar nu is Bill de grote baas!

Muhammad Ali, beste en beroemdste bokser aller tijden. Hij worstelde niet alleen met andere mannen, maar ook met dyslexie. En toch stond hij aan de top!

Leonardo Da Vinci, Pablo Picasso, Jan des Bouvrie, Isaac Newton, Wubbo Ockels, John F. Kennedy, Napoleon Bonaparte, Steve Jobs, Joop van den Ende, Oprah Winfrey, Robbie Williams, John Lennon, Whoopi Goldberg, Harrison Ford, Tom Cruise en nog vele anderen..

Niemand die hen nog beoordeelt op basis van hun dyslexie, niemand die praat over deze stoornis. Zij hebben op school ook een hele worsteling achter de rug, het was niet makkelijk en ze haalden geen A-tjes of tienen, maar door zich te richten op hun sterke kanten zijn ze later uitblinkers geworden. Sterren op hun eigen manier. Niet iedereen met dyslexie heeft de wens om beroemd te worden. Dat wil ik ook helemaal niet zeggen met mijn verhaal. Wat ik wel wil zeggen is dat iedereen, ook iemand met dyslexie, op het eigen niveau succesvol kan zijn.

Hoe werken de hersenen dan?

Kijk eens naar het rijtje namen hierboven. Misschien valt het je al op.. het zijn kunstenaars, wetenschappers, sporters, schrijvers, politici, uitvinders, ondernemers, zangers, actrices en acteurs. Allemaal mensen met een creatief brein.

Brein.. ja, laten we het daar eens over hebben. Brein, hersenen, je grijze massa. Iedereen heeft er een. Correctie, twee zelfs! Ofja.. een linker- en rechter hersenhelft. Je linker hersenhelft is de baas over het aanbrengen van routines in dagelijkse vaardigheden, omgaan met cijfers en voor je taal. Bij de meeste mensen is de linker hersenhelft dominant, maar dat is bij dyslectische kinderen dus niet het geval. Bij dyslectici is de rechter hersenhelft dominant in plaats van de linker hersenhelft. Je rechter hersenhelft is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor je creativiteit, ritme en ruimtelijke oriëntatie. Kinderen waar de rechter hersenhelft dus ‘the big boss’ is, denken dus op een andere manier dan dat de meerderheid doet. We noemen ze ook wel conceptuele denkers. Ze kunnen vaak goed improviseren, kritisch denken, ze hebben een sterke intuïtie, veel ideeën, ze zijn vaak hoog gevoelig, creatief en ze zijn gevoelig voor sfeer.

Het onderwijs is vooral gericht op de kinderen waar de linker hersenhelft ‘the big boss’ is, want bijna alles draait om taal, taal, taal.. en.. taal. Vette pech dus. Daar zit je dan.. in de klas met je dominante rechter hersenhelft, met al je goede ideeën, met je creativiteit en improvisatie-skills.

Conceptuele denkers en beelddenkers

Pasgeleden las ik een artikel met als titel ‘dyslectici hebben de toekomst!’. Hoezo dan? dacht ik nog. Nou.. vroeger konden we met name overleven dankzij de boeren. Boeren waren de toekomst. Maar met de komst van machines, moesten de boeren plaats maken voor fabrieksarbeiders. Vervolgens kwamen we op het punt dat de computer nog meer dingen ging overnemen. Toen kwamen Bill Gates en Steve Jobs om de hoek kijken en vingen heel wat dollars. Het informatietijdperk was geboren en mensen die veelal gebruik maken van hun linker hersenhelft gingen helemaal ‘los’. Maar met alle ontwikkelingen die nu gaande zijn, staan we op het punt om een nieuw tijdperk in te slaan, ja ja; het conceptuele tijdperk. Daar hebben we mensen nodig met creativiteit, beeldend vermogen, organisatorische vaardigheden en inlevingsvermogen. Dus.. mensen met een dominante réchter hersenhelft.
Dus.. na het lezen van dat artikel begreep ik de titel wel; dyslectici zijn misschien wel de pioniers van het nieuwe tijdperk 🙂

De échte dyslexie-experts

Genoeg gepraat over Einstein, Steve Jobs en andere conceptuele denkers, beelddenkers en de pioniers van de toekomst, in mijn eerstvolgende blog laat ik enkele jongeren met dyslexie aan het woord. Inmiddels pubers.. maar enkele jaren geleden mocht ik ze op de basisschool wekelijks zien tijdens de dyslexiebegeleiding.
Hoe gaat het nu met ze? En hoe ervaren zij het hele gebeuren? Volgende week de échte dyslexie-experts aan het woord!