Wat is het verschil tussen ADD en ADHD?
In de volksmond hoor je vaak dat ADD en ADHD los van elkaar gebruikt worden. Eigenlijk valt ADD gewoon onder ADHD, maar dan heb je met name last van onoplettendheid en minder last van het drukke gedrag. Heb je ‘gewoon ADHD’, het gecombineerde type, dan heb je dus last van onoplettendheid én het drukke gedrag (door veel mensen ook wel ‘het stuiterballetje van de klas’ genoemd).
ADD en ADHD zijn bijna hetzelfde, maar het uit zich heel anders. ADD zie je bijna niet, je bent vooral ‘druk in je hoofd’ en bij ADHD ben je ‘druk in je hoofd’ én ‘druk in je lijf’. Je kunt dan bijvoorbeeld moeilijk stilzitten, praat veel of je bent altijd in de weer alsof je wordt aangedreven door een machine.
In mijn verhaaltje hieronder gebruiken we steeds het woord ADHD, maar we spreken af dat het ook over ADD gaat, oke?
ADHD in je hoofd
Hieronder zie je twee plaatjes van hoofden. Weet jij welke van deze twee kinderen ADHD heeft?
Nee hè, dat komt omdat je het niet kunt zien. Het zit in je hoofd en niemand ziet het. Daarom is het voor andere mensen vaak moeilijk te begrijpen wat er allemaal gebeurd in je hoofd. Kinderen met ADHD hebben het weleens over ‘een vol hoofd’ en vorige week nog zei een jongetje tegen mij: ‘Dan gebeurt er opeens iets hypers in mijn hoofd, dan begin ik aan iets te denken wat ik leuk vind en kan ik niet meer opletten’. Een ander kindje vertelde dat het lijkt alsof er heel veel dingen IN zijn hoofd gaan, maar dat er bijna niks UIT kan.
Wanneer je filter wél goed werkt
Iedereen heeft een soort ‘filter’ in zijn hoofd. Dat is natuurlijk geen échte filter zoals een koffiefilter, maar het werkt wel op een soortgelijke manier. Het houdt namelijk dingen tegen en het laat dingen door. Ik laat je eerst even een plaatje zien van een filter.
Zoals je ziet, zitten er gaten in de filter. Grote en kleine gaten. Hieronder zie je ook enkele gekleurde ballen. We spreken even af dat die ballen ‘informatie’ zijn.
1. De rode bal is bijvoorbeeld de kraan die je hoort druppelen.
2. De groene bal is mama die iets tegen jou zegt.
3. En de gele bal is je kleine zusje die in de keuken tegen papa praat.
Al die dingen kun je zien of horen. Dus al die dingen komen terecht in je hoofd, in je hersenen.
Je filter houdt informatie tegen wat op dat moment niet belangrijk voor jou is. Die irritante kraan die je hoort druppelen, is nu niet belangrijk want je luistert naar je mama. Kijk naar het plaatje hieronder en je ziet dat de rode bal (de druppelende kraan) wordt tegengehouden door de filter. 
Dat je zusje tegen je papa praat, is voor jou ook niet van belang. Daarom houdt je filter ook de gele bal tegen zoals je ziet op het plaatje hieronder.
Terwijl al die dingen gebeuren, luister jij naar je mama die tegen je praat. Dat was de groene bal, weet je nog? Dat is voor jou wel belangrijk op dit moment, dus je filter laat die bal wél door. Die gaat door het gat zoals je op het plaatje hieronder kunt zien.
Je filter houdt netjes tegen wat voor jou niet belangrijk is en hij laat door wat wél belangrijk is. Dat is fijn hè!
De werkende filter aan de hand van een ander voorbeeld
Stel je voor.. de hele klas kijkt naar het jeugdjournaal. Tussendoor praat de juffrouw even met Sara omdat ze straks wil trakteren. De juffrouw luistert naar wat Sara zegt. Tegelijkertijd hoort ze op de achtergrond dat de mevrouw van het jeugdjournaal óók iets zegt en ze hoort wat andere kindjes praten. Maar de juffrouw is met Sara aan het praten en niet met de mevrouw van het jeugdjournaal of met de rest van de klas, dus ze negeert alle anderen. Al die andere informatie wordt tegengehouden door haar filter. Alleen wat Sara vertelt, wordt doorgelaten door haar filter en komt dus écht in de hersenen van de juf terecht. Dat hoort ze dus duidelijk, de rest niet. Daarom kan ze zich goed concentreren op wat Sara zegt. De gele bal in het plaatje hieronder, is hetgeen wat Sara zegt.
Wanneer je filter niet goed werkt
Lekker rustig zo hè. Dat klopt. Maar hoe gaat dat dan bij kinderen met ADHD? Dan werkt de filter dus niet zo goed. De filter laat onbelangrijke dingen dan óók binnen.
Laten we even teruggaan naar het verhaal waar jij luistert naar mama, waar je zusje in de keuken praat met papa en waar je die irritante druppelende kraan hoort op de achtergrond. Je filter werkt dan niet goed en laat álle informatie binnen, kijk maar eens op het plaatje hieronder.
Dit is niet fijn. Je luistert naar mama, maar tegelijkertijd hoor je je zusje praten en die irritante kraan. Alle geluiden komen binnen en dat zorgt voor chaos in je hoofd. Daardoor hoor je misschien niet zo goed wat mama zegt en heb je iets belangrijks gemist. Misschien wordt mama wel even boos omdat ze denkt dat jij niet oplet of niet luistert, maar zij weet niet dat je filter alle informatie heeft doorgelaten waardoor het nu heel druk is in je hoofd. Mama kan daar niets aan doen, maar jij kunt er ook niets aan doen dat je filter niet goed werkt. Daarom is het belangrijk om aan andere mensen uit te leggen hoe dat nu gaat in je hoofd. Waarom het soms zo’n chaos is, hoe dat komt en waarom je dan sommige dingen niet hebt gehoord.
In de klas
Heb jij dat ook weleens? Dan zit je in de klas en de juffrouw vertelt iets. Ze geeft instructie en jij moet opletten. Maar tussendoor probeert je buurman iets te vertellen, een ander kindje valt van zijn stoel en buiten hoor je iemand de heg snoeien. Misschien hoor en zie je nog wel meer dingen. Bijvoorbeeld iemand die wiebelt met zijn voet of een liedje zingt of misschien hoor je ook iemand die op de gang loopt. Herken je dat? Dan ziet er dat zo uit:
Wat een chaos is dat! Een vol hoofd. Een bomvol hoofd. Dan is het niet zo gek dat je niet meer weet wat de juffrouw heeft uitgelegd.
Praatje-plaatje
Vind je het moeilijk om aan iemand uit te leggen wat ADD of ADHD is? Probeer het dan eens op deze manier uit te leggen. ‘Je filter werkt wat minder goed en daarom is het vaak druk in je hoofd’. Ter ondersteuning kun je bovenstaande plaatjes gebruiken, maar het is natuurlijk leuker wanneer je zelf creatief aan de slag gaat. Wat is er nou duidelijker dan een zelf gemaakte filter? Denk aan een koffiefilter waar water doorheen druppelt maar die wel koffiedik tegenhoudt. Of misschien een plastic bord waar je gaten in knipt. Wees creatief! Veel mensen zijn gebaat bij visuele ondersteuning, dus.. ‘gebruik een plaatje bij je praatje!’
Bruikbare literatuur over ADD en ADHD voor kinderen en ouders
Waarom is het zo druk in mijn hoofd? Waarom ben ik snel afgeleid en wanneer word ik soms boos? Deze boeken zijn te gebruiken om aan kinderen uit te leggen wat ADD of ADHD nu precies is.
Voor kinderen met ADD:
Voor kinderen met ADHD:
En niet te missen, natuurlijk de super coole en voor kinderen mega herkenbare film Brammetje Baas
Bekijk hier de trailer!
Lees hier meer over Brammetje Baas en bovenstaande onderwerpen:
Wiebelkontjes, bengelbenen en flitsende friemelaars
Een diagnose, stempel of etiketje; afkeurende blikken of support van anderen?
ADHD en ADHDoris; zo snel als een Ferrari
Het belang van luisteren, zwijgen en kijken
Zorgenvriendjes en een vol hoofd
Ik ben dom en stom – een voorbeeld van een intelligentieonderzoek
Gevoelige en hooggevoelige kinderen – tips voor ouders
Hulp of advies bij de opvoeding en ontwikkeling van mijn kind – waar kan ik terecht?
Op school vragen we kinderen in een boom te klimmen – mooi klote als je een vis bent
Tips voor het verminderen van opstandig, explosief of onrustig gedrag bij kinderen
Pfff…….erg vermoeien en verwarrend voor degene die dit heeft
Duidelijke uitleg. Ik vind t prettig dat ik nu beter snap wat er bij mensen met ADHD gebeurt in hun hoofd. Wat n drukte en erg vermoeiend!!!